J. polski

Nagroda Nobla jest pierwszą międzynarodową nagrodą, wręczaną od 1901 roku. Została ustanowiona ostatnią wolą fundatora, szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu - Alfreda Nobla, jest wyróżnieniem przyznawanym za wybitne osiągnięcia naukowe, literackie lub za zasługi dla społeczeństwa i ludzkości.

Nagroda składa się ze złotego medalu, dyplomu honorowego oraz nagrody pieniężnej. Laureat otrzymuje znaczną sumę pieniędzy, obecnie 10 milionów koron szwedzkich, aby mógł kontynuować swoje badania lub prace, bez konieczności zabiegania o fundusze.

Pierwsza uroczystość wręczenia tej nagrody miała miejsce w Królewskiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie w 1901 roku, pokojową Nagrodę Nobla otrzymali wówczas Jean Henri Dunant, założyciel Czerwonego Krzyża i Frédéric Passy. Poczynając od 1902 roku nagrody są formalnie przyznawane przez króla Szwecji.

Początkowo więcej niż trzech zwycięzców mogło podzielić się Nagrodą Nobla, chociaż w praktyce taka sytuacja nigdy nie miała miejsca. Paragraf czwarty Statutu Fundacji Nobla został poprawiony w 1968 roku, ograniczając liczbę zwycięzców do maksymalnie trzech osób.

Inna zasadą, która z czasem uległa zmianie, była możliwość nagrodzenia danej osoby pośmiertnie, jeśli nominacji dokonano przed datą 1 lutego tego samego roku, w którym nominowany zmarł. Od 1974 roku nagroda może zostać przyznana pośmiertnie tylko w wypadku, jeśli dana osoba zostanie ogłoszona laureatem Nagrody Nobla (zazwyczaj dzieje się to w październiku), umrze zaś przed ceremonia wręczenia nagrody tj. przed 10 grudnia danego roku.

Corocznie, od 1901 roku, są przyznawane Nagrody Nobla w następujących dziedzinach:

• w dziedzinie fizyki
• w dziedzinie chemii
• w dziedzinie fizjologii lub medycyny
• w dziedzinie literatury
• Pokojowa Nagroda Nobla

Od 1968 roku Bank Szwecji przyznaje w dziedzinie ekonomii nagrodę imienia Alfreda Nobla: Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii. Wtedy też zadecydowano, że nie będzie się zwiększać ilości dziedzin, w których są przyznawane te nagrody.