J. polski

• Ciekawostki polonistyczne

 

• Litery używane w naszym języku mają długą i ciekawą historię, której początki sięgają starożytnego Egiptu sprzed 5000 lat. Najpierw były to hieroglify przedstawiające różne przedmioty. I tak na przykład litera A powstała z czasem z hieroglifu przedstawiającego głowę byka, B - dom, E - człowieka krzyczącego z radości, F - sierp, H - sznur zwinięty pionowo "w ósemki", M - fale wodne, N - węża, O - oko, R - ludzką głowę, Z - strzałę, zaś łacińska litera Q - małpę.

 

• Najczęściej spotykaną głoską jest samogłoska A!!! Nie trzeba chyba nikomu wyjaśniać, że właśnie za pomocą tej samogłoski każdy z nas obwieścił wszem i wobec swoje przyjście na świat.

 

• Dawniej w języku polskim były trzy liczby gramatyczne:
  • pojedyncza - odnosząca się do jednej osoby lub rzeczy (oko, ucho, niewiasta),
  • podwójna - odnosząca się do dwóch osób lub rzeczy, często występujących w parze (oczy, uszy),
  • mnoga - odnosząca się do więcej niż dwóch osób lub rzeczy (oka, ucha, niewiasty)

 

Liczba podwójna już dość dawno zanikła (XVI w.). Jednak do dziś jeszcze spotykamy jej ślady, np. w nazwach przedmiotów tworzących naturalne pary (ręce, rękoma, oczy, oczyma) i w przysłowiach (Cztery gęsie, dwie niewieście narobiły jarmark w mieście; Mądrej głowie dość dwie słowie).

 

• Nie we wszystkich językach rzeczowniki mają, jak w polskim, po siedem przypadków. Niektóre z nich mają tylko jeden lub dwa przypadki (np. w angielskim). Są jednak języki posiadające kilkadziesiąt, a nawet kilkaset przypadków. W języku tabassaran w Dagestanie (Kaukaz) rzeczowniki odmieniają się przez czterdzieści osiem przypadków, Eskimosi natomiast używają aż 252 przypadków dla rzeczowników prostych.

 

• Do jednej rodziny wyrazów mogą czasem należeć wyrazy odległe od siebie znaczeniowo, np.
  • - ksiądz, książę, księżyc;
  • - pole, polowanie, polana, Polska;
  • - ziemia, ziemianin, ziemniaki, ziomek, poziomki;
  • - piwo, pić, piwnica, piwonia, pijawka, pijak!

 

• W języku polskim, podobnie jak w innych językach, jest sporo wyrazów zapożyczonych. Niektóre z nich dostały się do polszczyzny już bardzo dawno i brzmią w niej teraz całkiem swojsko. Już Prasłowianie przyswoili sobie takie słowa jak: deska, kociak, ksiądz, kupić, ocet, osioł, pieniądz. Wraz z chrześcijaństwem przywędrowały do nas między innymi słowa: anioł, chrzest, kolęda, kościół, papież, poganin. Później, od Czechów, zapożyczyliśmy rzeczowniki: bawełna, duchowieństwo, istota, obchód oraz przymiotniki : błahy, hardy, hojny, okrutny, własny. Od Niemców: rynek, cukier, dach, farba, futro, gatunek, ratusz, sala, waga, wanna, warsztat, wójt, żołd. O Włochów: altana, bandera, banda, bank, kalafior, opera, pomidor, tulipan. Od Francuzów: batalia, bilet, fotel, fryzjer, salon. Ponadto dość widoczne były wpływy węgierskie (giermek, orszak). Ukraińskie (bohater, czereśnia, druh), turecko-tatarskie (bazar, buława, tapczan), od XIX wieku rosyjskie (mig, robotny), angielskie (brydż, komfort, pulower, rower, strajk). Najwięcej jest jednak zapożyczeń z łaciny, z której czerpiemy słownictwo począwszy od X wieku. Za jej pośrednictwem zapożyczyliśmy też sporo słów z greki.

 

• Obecnie w świecie używa się około 5 000 języków i dialektów, z czego w Indiach ponad 800 języków, a w Papui - Nowej Gwinei ponad 500. Najwięcej ludzi mówi po chińsku (dialekt mandaryński), następnie po angielsku. Angielski (jako język ojczysty, urzędowy, pomocniczy, bądź też tzw. drugi język w wielu krajach, np. w Indiach) jest najbardziej rozpowszechnionym językiem na świecie.

 

• Oprócz wspomnianych 5 000 języków i dialektów żywych, tzn. aktualnie używanych, są też języki martwe, których już nikt dzisiaj na co dzień nie używa.

 

 

 Oto kilka, znalezionych w Internecie, ciekawostek o książkach:

 

• Największa książka - „Super Book" - mierząca 2,74 na 3,07 m została wydana w Denver w stanie Colorado w roku 1976. Składa się z 300 stron i waży 252,6 kg.

 

• Najmniejszą do tej pory książkę- „Stary król Cole" - wydrukowaną na papierze o gramaturze 22 gramów, mierzącą 1 mm na 1 mm, wydało w 85 egzemplarzach w roku 1985 wydawnictwo Gleniffer Press z Paisley w Szkocji. Kartki można przewracać tylko za pomocą igły.

 

• Najpopularniejszą książką na świecie jest Biblia. Biblię przetłumaczono na 310 języków, a jej fragmenty na dalsze 597 języków. Szacuje się, że pomiędzy 1815 a 1975 rokiem wydrukowano około 2,5 miliarda egzemplarzy Biblii.

 

• Najdroższą na świecie książką jest czterotomowe dzieło „The Birds of Amerika" („Ptaki Ameryki") Johna Jamesa Audubona wybitnego ornitologa. Na aukcji w Nowym Jorku zostało ona sprzedane za 8 milionów 802 tysiące 500 dolarów.

 

• Najwyższą w Polsce cenę antykwaryczną (103 tysiące złotych) uzyskało na aukcji w Krakowie drugie wydanie dzieła Mikołaja Kopernika „ O obrotach sfer niebieskich", które zostało wydrukowane w roku 1566 w Bazylei.

 

• Najwięcej, bo ponad 600 powieści , w dobie „ery gęsiego pióra" - napisał Polak - Józef Ignacy Kraszewski ( 1812 - 1887).

 

• Pierwszą pieśnią religijną w języku polskim jest „Bogurodzica", której najdawniejszy tekst tzw. krakowski I pochodzi z 1407 roku.

 

• Pierwszą książką wydaną w całości po polsku był „Raj duszny" - średniowieczny modlitewnik przetłumaczony przez Biernata z Lublina, wydany w 1513 roku przez Floriana Ungera.

 

• Pierwsze wiersze dla dzieci w języku polskim pisał Stanisław Jachowicz (1796 - 1875).

 

• Pierwsze książki dla dzieci w języku polskim, szczególnie dla dorastających panienek, pisała Klementyna z Tańskich Hoffmanowa (1798 - 1845).

 

• Pierwszą książką w formie elektronicznej napisana specjalnie do internetowej dystrybucji jest powieść Stefana Kingo pt. „Riding the Bulet", którą w ciągu 24 godzin od wprowadzenia do sprzedaży zamówiło prawie 400 tysięcy osób